Bismil: Diyarbakır’ın Bereketli Ovası
Diyarbakır’ın doğusunda yer alan Bismil, sadece bir ilçe değil, aynı zamanda bölgenin tarımsal kalbi konumundadır. Verimli toprakları, stratejik konumu ve dinamik ekonomisiyle dikkat çeken bu ilçe, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en önemli tarım merkezlerinden biri olarak öne çıkmaktadır.
Coğrafi Konum ve Yapı
Bismil, Diyarbakır ilinin en büyük ilçesi olma özelliğini taşımaktadır. 1.679 kilometrekare yüzölçümüyle geniş bir alana yayılan ilçe, deniz seviyesinden 550 metre yükseklikte konumlanmıştır. 4 Ocak 1936 tarihinde ilçe statüsü kazanan Bismil, Diyarbakır il merkezine 48 kilometre, Batman’a 41 kilometre ve Mardin’e 94 kilometre uzaklıktadır. Komşuları arasında Silvan, Sur ve Çınar ilçeleri bulunmaktadır.
İlçenin coğrafi konumu, tarımsal potansiyelinin temelini oluşturmaktadır. Akdeniz ve Karasal iklim bölgeleri arasında geçiş özelliği gösteren yarı nemli bir iklime sahip olan Bismil, özellikle sıcaklık koşullarının elverişli olması nedeniyle birçok ürünün yetiştirilmesine imkan tanımaktadır. Mardin eşiği ve Silvan platolarının arasında kalan bu coğrafya, Bismil depresyonu olarak bilinen verimli bir ova üzerinde uzanmaktadır.
İlçenin en dikkat çekici özelliklerinden biri, arazi varlığının neredeyse tamamının tarımsal amaçlarla kullanılıyor olmasıdır. 1.546 kilometrekarelik alanın büyük bölümü, kesintisiz tarımsal faaliyetlere ev sahipliği yapmaktadır. Bu özellik, Bismil’i Türkiye’nin en yoğun tarım yapılan bölgelerinden biri haline getirmektedir.
Nüfus ve Demografik Yapı
Bismil’in nüfusu, son yıllarda istikrarlı bir artış göstermektedir. 2023 yılı verilerine göre ilçenin toplam nüfusu 119.972 kişiye ulaşmıştır. Bu rakam, bir önceki yıla göre 1.274 kişilik bir artışı temsil etmektedir. Nüfusun 60.284’ünü erkekler, 59.688’ini ise kadınlar oluşturmaktadır.
Diyarbakır’ın merkez ilçelerinden sonra en kalabalık dördüncü ilçe konumunda olan Bismil, bölgenin hızla gelişen yerleşim alanlarından biri olarak dikkat çekmektedir. İlçe nüfusunun önemli bir bölümü tarımla uğraşmakta olup, bu durum yerleşim yapısını da şekillendirmektedir. Yaklaşık 79.000 kişinin ilçe merkezinde ikamet ettiği tahmin edilmektedir.
İlçenin demografik yapısı, genç ve dinamik bir nüfus profilini yansıtmaktadır. Tarımsal faaliyetlerin yoğunluğu nedeniyle nüfusun önemli bir kısmı kırsal alanlarda yaşamakta, ancak son yıllarda merkeze doğru bir göç eğilimi de gözlemlenmektedir.
Ekonomik Yapı ve Pamuk Üretimi
Bismil’in ekonomisi, büyük ölçüde tarıma dayanmaktadır. İlçe nüfusunun yaklaşık yüzde 80-90’ı tarımsal faaliyetlerden geçimini sağlamaktadır. Bu oran, Bismil’i Türkiye’nin en tarım-bağımlı ilçelerinden biri yapmaktadır.
İlçenin ekonomisinin lokomotifi, hiç şüphesiz pamuk üretimidir. Bismil, “beyaz altının başkenti” olarak anılmaktadır ve bu unvan boşuna verilmemiştir. 2025 yılı verilerine göre, Diyarbakır’ın toplam 772.000 dekarlık pamuk ekim alanının 400.648 dekarı, yani yaklaşık yüzde 52’si Bismil’de bulunmaktadır. Bu rakamlar, ilçenin pamuk üretimindeki hakimiyetini açıkça göstermektedir.
Pamuk, Bismil için sadece bir tarım ürünü değil, aynı zamanda ekonominin temel direğidir. Dekar başına 480-500 kilogram verim alınan ilçede, pamuk üretimi hem çiftçilere hem de bölge ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır. İlçede bulunan çok sayıda çırçır işletmesi ve pamuk tohumu işleme tesisi, pamuk zincirinin yerel ekonomideki önemini pekiştirmektedir. Pamuk üretimi ve işlenmesi, Bismil’de yaklaşık 10.000 kişiye istihdam sağlamakta ve yıllık 200 milyon TL’yi aşan gelir yaratmaktadır.
Ancak pamuk üreticileri son yıllarda bazı zorluklarla karşılaşmaktadır. Girdi maliyetlerinin yükselmesi ve pamuk fiyatlarındaki dalgalanmalar, çiftçileri zor durumda bırakabilmektedir. Buna rağmen, devlet destekleri ve modern tarım tekniklerinin kullanımı sayesinde üretim devam etmektedir. 2024 yılında Bismil’deki çiftçilere 595 milyon TL’yi aşan destekleme ödemesi yapılması, sektörün önemine verilen değeri göstermektedir.
Çeşitli Tarımsal Ürünler
Bismil’in tarımsal zenginliği sadece pamukla sınırlı değildir. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında sulama olanaklarının gelişmesiyle birlikte, ilçede tarımsal çeşitlilik önemli ölçüde artmıştır.
Tahıl üretimi, ilçenin geleneksel tarım ürünleri arasında önemli bir yer tutmaktadır. Buğday ve arpa, özellikle kuru tarım yapılan alanlarda yetiştirilmektedir. Ancak sulama imkanlarının artmasıyla birlikte, çiftçiler daha yüksek gelir getiren endüstriyel bitkilere yönelmiştir.
Mısır, son yıllarda Bismil’de önemli bir tarım ürünü haline gelmiştir. Özellikle buğday hasadından sonra ikinci ürün olarak ekilen mısır, yağ sanayisinde değer kazanması nedeniyle çiftçiler tarafından tercih edilmektedir. GAP projesiyle artan sulama imkanları, mısır tarımının gelişmesine büyük katkı sağlamıştır.
Mercimek üretimi de Bismil ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Diyarbakır’ın geleneksel ürünlerinden olan mercimek, ilçede kaliteli bir şekilde yetiştirilmektedir.
Meyvecilik ve sebzecilik de son yıllarda gelişme göstermektedir. Üzüm, badem, ceviz ve fıstık gibi meyve ağaçları ilçenin çeşitli bölgelerinde yetiştirilirken, karpuz, domates, kavun, biber ve hıyar gibi sebzeler de yoğun olarak üretilmektedir.
Hayvancılık
Tarımın yanı sıra hayvancılık da Bismil ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. İlçede hem büyükbaş hem de küçükbaş hayvancılık yapılmaktadır. Özellikle pamuk küspesinin hayvancılık sektöründe yem olarak kullanılması, tarım ve hayvancılık sektörleri arasında bir sinerji yaratmaktadır.
Ticaret ve Sanayi
Bismil’in ekonomisinde tarımın yanı sıra ticaret ve sanayi sektörleri de gelişme göstermektedir. Pamuk işleme tesisleri, çırçır fabrikaları ve tohum işletmeleri, ilçenin sanayi altyapısını oluşturmaktadır. Ayrıca ilçe merkezinde gelişen ticaret hayatı, çevredeki köyler için de bir cazibe merkezi haline gelmiştir.
İlçede yaşayan memur nüfusu da ekonomiye katkı sağlamaktadır. Kamu çalışanlarının varlığı, hizmet sektörünün gelişmesine ve yerel ekonominin çeşitlenmesine yardımcı olmaktadır.
Modern Tarım ve Gelecek
Bismil, modern tarım tekniklerinin ve teknolojisinin kullanımında önemli adımlar atmaktadır. Hassas ekim makinaları, modern sulama sistemleri ve kaliteli tohum kullanımı, verimin artırılmasında önemli rol oynamaktadır. İlçede pamuk hasadının büyük bölümünün makine ile yapılması, modernleşme sürecinin bir göstergesidir.
GAP projesi kapsamında sulama imkanlarının artması, Bismil’in tarımsal potansiyelini daha da artırmaktadır. Önümüzdeki yıllarda yeni sulama sistemlerinin devreye girmesiyle birlikte, hem ekim alanlarının genişlemesi hem de ürün çeşitliliğinin artması beklenmektedir.
Bismil, Diyarbakır’ın ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en önemli tarım merkezlerinden biri olarak öne çıkmaktadır. Geniş ve verimli toprakları, uygun iklim koşulları ve modern tarım tekniklerinin kullanımı sayesinde ilçe, özellikle pamuk üretiminde Türkiye’nin önde gelen bölgelerinden biri haline gelmiştir.
120.000’e yaklaşan nüfusuyla dinamik bir yapıya sahip olan Bismil, ekonomisinin büyük bölümünü tarıma dayandırmaktadır. Pamuk, mısır, buğday, mercimek ve çeşitli meyve-sebze üretimi, ilçe halkının geçim kaynağını oluştururken, bölge ekonomisine de önemli katkılar sağlamaktadır.
Bismil’in geleceği, tarımsal modernleşme ve sürdürülebilir kalkınma ile şekillenecektir. GAP projesinin tamamlanması ve sulama imkanlarının artmasıyla birlikte, ilçenin tarımsal potansiyeli daha da gelişecek ve bölge ekonomisindeki önemi artacaktır. “Beyaz altının başkenti” olarak bilinen Bismil, bereketli topraklarıyla Türkiye tarımının vazgeçilmez bir parçası olmaya devam edecektir.